Người trăm năm cũ

Người Trăm Năm Cũ (Tiểu thuyết lịch sử) … “Mặc dù đã tung tiền bạc ra như nước, nhưng suốt ba năm liền quân Pháp không hề đụng được đến cái vạt áo của Ông Đề. Không những thế thỉnh thoảng ông xuất hiện trừ khử những tên phản trắc, khiến dân chúng trong vùng coi ông như người nhà trời. Người Pháp như điên cuồng vì những hoạt động của Ông Đề. Điều mà người Pháp cay cú nhất, là Ông Đề đã không trốn đi luôn, mà trái lại ông chợt biến, chợt hiện. Không những thế vùng hoạt động của ông không rộng, nó vỏn vẹn trong vùng đất thiêng ông đã gây dựng trước kia, trong một địa bàn chật hẹp với những địa danh quen thuộc với các cấp chỉ huy quân đội Pháp thời đó. Đó là khu tứ giác Nhã Nam - Bố Hạ - Mỏ Na Lương - Canh Nậu. Trước khi toàn quân tan rã cũng có đôi lần Ông Đề nới rộng hoạt động sang các tỉnh lân cận, nhưng từ khi chỉ còn một thầy, một trò, rồi kế đó Ông Đề có thu thập được thêm vài thuộc hạ mới, thì hoạt động của ông thu gọn lại trong vùng đất chật hẹp, mà trước kia người Pháp đã đồng ý để ông cai quản. Vùng đất tự trị của Đề Thám đã bắt đầu từ khi ông cố đạo Velasco làm trung gian giản hòa giữa Pháp và Yên Thế vào năm 1893, và đứng vững như một ốc đảo tự do trong biển ngục tù. Đầu năm 1909, quân Pháp thẳng tay đàn áp Yên Thế, vì thấy ảnh hưởng của Đề Thám ngày càng lan xa xuống các tỉnh lân cận…” (Trích)