Việt Nam Quốc hiệu và Cương vực Hoàng Sa - Trường Sa là công trình vừa mang tính khoa học, vừa phổ thông;khái quát suốt chiều dài lịch sử hơn 4000 năm của dân tộc Việt Nam, từ thuở Vua Hùng dựng nước đến nay. Đăc biệt, để cập nhật vấn đề thời sự, tác giả bổ sung phần về Lãnh hải Việt Nam gồm nhiều tư liệu và bản đồ cổ của thế giới ghi nhận Hoàng Sa - Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt nam suốt gần 500 năm qua
Theo nhà sử học Nguyễn Đình Đầu, quốc hiệu và cương vực nước ta, qua các thời đại đã thay đổi khá nhiều và nhằm giúp bạn đọc có thể khái quát được vấn đề, ông đã phân chia ra từng thời kỳ lớn. Chẳng hạn, thời kỳ dựng nước với tục truyền: Lộc Tục là cháu bốn đời vua Thần Nông, là con vua Đế Minh và một nàng tiên ở núi Ngũ Lĩnh. Lộc Tục được phong làm vua phương Nam, xưng là Kinh Dương Vương lấy quốc hiệu là Xích Quỷ. Thời kỳ dựng nước cũng là thời kỳ huyền sử và sơ sử của các quốc hiệu Văn Lang và Âu Lạc.
Kế đến là thời kỳ đấu tranh giành độc lập: Kể từ khi Triệu Đà thôn tính nước Âu Lạc tới khi anh hùng dân tộc Ngô Quyền thắng trận Bạch Đằng (938) đem lại nền tự chủ cho xứ sở… Thời kỳ độc lập tự chủ là từ chiến thắng Bạch Đằng đến năm 1802. Đây cũng là năm gắn liền với quốc hiệu Việt Nam, khi vua Gia Long (1802-1819) tức Nguyễn Ánh, sau khi dứt được Tây Sơn, liền phái Lê Quang Định sang Trung Quốc cầu phong và xin đổi quốc hiệu là Nam Việt. Nhà Thanh chỉ nhận đổi quốc hiệu là Việt Nam và phong cho Nguyễn Anh là Việt Nam Quốc Vương (1804).
Bằng lý lẽ và tài liệu sử học, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu đã trưng ra một số bản đồ về thềm lục địa và các hải đảo Việt Nam do người Pháp, Bồ Đào Nha, Việt Nam... vẽ cách đây hàng trăm năm - trong đó đặc biệt nhấn mạnh về phương diện lịch sử và luật pháp quốc tế để chứng minh hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa hoàn toàn thuộc chủ quyền Việt Nam.
