Đường vòng và lối vào

Người Trung Hoa xưa, cũng như nhà nho Việt Nam luôn nhắc đến thời hoàng kim của Nghiêu Thuấn (cái thời mà: nhà không phải khóa cửa, đi đường thấy của rơi không thèm nhặt, gà nước này gáy nước kia nghe...), coi đó là thời đại thịnh trị, các nhà tư tưởng thường lấy đó làm chuẩn qui chiếu để xác định mức độ văn minh của xã hội đương thời. Trong khi so sánh cách nhìn về thời gian của người Trung Hoa với phương Tây, François Jullien không nói đến sự trì trệ lạc hậu của phương Đông, nhưng là một người nghiên cứu lịch sử, tôi cảm nhận thấy những nhược điểm trong tư duy về thời gian của người phương Đông. Chính cái nhìn luôn bám lấy quá khứ, luôn tự hào với quá khứ, tự mãn với quá khứ, mà không xác định cho mình cái hướng đi tới trước, là một trong những nguyên nhân khiến cho các xã hội phương Đông bị trì trệ.